Thiên Thượng Thiên Hạ Duy Ngã Độc Tôn nghĩa là gì

Thiên Thượng Thiên Hạ Duy Ngã Độc Tôn là câu nói đầu tiên của đức Phật khi xuất thai, hiện thân nơi cõi Ta Bà này. Đây là một trong tám tướng thành đạo của Phật. Đức Thích Ca Mâu Ni Phật Thế Tôn, là bậc Nhất Sanh Bổ Xứ Bồ Tát, từ cung trời Ðâu Suất hạ sinh nhân gian, hiện tám tướng thành đạo. Tám tướng ấy là:

1. Từ nội viện cung trời Ðâu Suất hạ sinh vào vương cung Vua Tịnh Phạn, tại nước Ca Tì La Vệ xứ Ấn Ðộ.
2. Nhập thai: Phật ở trong thai mẹ ngày đêm đều vì trời người quỷ thần thuyết pháp.
3. Trụ thai mười tháng.
4. Ra khỏi thai, Phật dùng một tay chỉ trời một tay chỉ đất nói: “Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn.”
5. Xuất gia tu khổ hạnh sáu năm.
6. Dưới cội Bồ Ðề thấy sao mai mọc mà ngộ đạo.
7. Thành đạo rồi chuyển bánh xe pháp, vì tất cả chúng sinh thuyết pháp.
8. Cuối cùng vào Niết Bàn. 

Hòa Thượng Tuyên Hóa bảo: “Bất luận là tại thế gian hay xuất thế gian, Phật đều được tôn thờ, kính trọng, nên gọi là “Thế Tôn.” “Thế Tôn” cũng có một danh hiệu đặc biệt gọi là “Tam Giới Ðộc Tôn Hiệu.” “Tam Giới” tức là ba cõi Dục Giới, Sắc Giới và Vô Sắc Giới. “Ðộc Tôn” có nghĩa là chỉ có Phật mới là bậc tôn quý nhất. Do đó, lúc Ðức Phật Thích Ca Mâu Ni vừa giáng sanh ở cõi thế thì liền một tay chỉ trời, một tay chỉ đất, mà nói rằng: “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn!”

*

• A La Hán là gì.
• Tôn giả Mục Kiền Liên.
• Tôn giả A Nan.
• Tôn giả Ma Ha Ca Diếp.
• Hàn Sơn Thập Đắc là Bồ Tát thị hiện.
• Ngài Quả Khanh là Hóa Thân Bồ Tát.
• 10 Điều quan trọng Phật tử tại gia cần biết.

Kinh Pháp Hoa nói: “Thực ra đức Phật đã thành chánh giác từ vô lượng kiếp về trước. Việc Ngài thị hiện thành Phật ở cõi Ta Bà này là “muốn khiến cho chúng sinh ngộ tri kiến của Phật”. Hòa Thượng Tuyên Hóa bảo: “Ðức Phật nói: “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn”. Nhưng ai ai cũng có thể thành Phật, chẳng riêng gì mình Ðức Phật Thích Ca là Phật, còn những chúng sinh khác thì chẳng cho thành Phật.

Mười phương chư Phật, Phật Phật đồng nhau, một luật bình đẳng; chẳng phải nói ta là độc nhất vô nhị, cũng chẳng chuyên chế độc đoán. Hiện tại chẳng phải chỉ có Phật mới có tri kiến của Phật, mà tất cả chúng sinh đều có tri kiến của Phật. Chỉ tạm thời chúng sinh chẳng minh bạch đạo lý nầy, chẳng đắc được sức lực nầy. Cho nên Phật vì chỉ thị cho tất cả chúng sinh tri kiến của Phật mà xuất hiện ra thế giới Ta Bà nầy.

*

“Muốn khiến cho chúng sinh ngộ tri kiến của Phật”: Nói về lý thì tức nhiên minh bạch, nhưng chính mình cũng phải giác ngộ. Mình chẳng giác ngộ, chỉ cầu nghe thì trong tâm chẳng lãnh thọ chân chánh. Phật muốn khiến cho tất cả chúng sinh giác ngộ tri kiến Phật mà mình vốn có, cho nên hiện ra nơi đời.

“Muốn khiến cho chúng sinh vào tri kiến của Phật”: Tức nhiên có người chỉ thị rõ ràng, mình cũng chân chánh giác ngộ, nhưng chưa chứng đắc cho nên hiện tại Phật khiến cho tất cả chúng sinh vào tri kiến của Phật. Vào tức là chứng quả, chứng được cảnh giới của Phật. Do đó đại sự nhân duyên của Phật, tức là muốn khiến cho chúng sinh: khai, thị, ngộ, nhập, tri kiến của Phật; liễu sinh thoát tử, một khi liễu sinh tử, thì đại sự sẽ hoàn tất. Ðại sự hoàn tất, thì chẳng còn việc làm. Cho nên Phật nói đạo lý nầy xong rồi thì muốn vào Niết Bàn.

Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn!

“Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn” có nghĩa là: “Trên trời dưới trời, chỉ có Ta – Phật – là tôn quý!” Hòa Thượng Tuyên Hóa giải nghĩa vô cùng chính xác, một chữ cũng không thừa! Bởi cổ kim nhiều người không hiểu rõ chữ “Ngã” trong câu “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn” có nghĩa là Như Lai, là Phật; Chứ không phải “Ngã” là chỉ nhục thân của Thái Tử Tất Ðạt Ða.

Hòa Thượng Trí Tịnh bảo: “Về vần đề đức Thích Ca sơ sinh bước bẩy bước và nói: “Thiên thượng Thiên hạ duy Ngã độc tôn”, nơi Phẩm Tứ Tướng thứ bẩy, kinh Đại Bát Niết Bàn, Ngài cũng nói rõ rằng: Ngã đây chính là Như Lai, là Chân Tâm, Phật Tánh, là thân Kim Cang bất hoại, chứ không phải là Ngã của Thái Tử Tất Ðạt Ða.”

Chính vì không hiểu những điều ở trên nên đa phần các luận giải về câu  “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn” không chính xác! Bạn hãy ngồi ngay ngắn, giữ thân tâm thanh tịnh xem lược trích: Phẩm Tứ Tướng thứ bẩy – kinh Đại Bát Niết Bàn, để nắm rõ hơn:

Phẩm Tứ Tướng thứ bẩy – kinh Đại Bát Niết Bàn

(Đức Phật  giải nghĩa: Thiên Thượng Thiên Hạ Duy Ngã Độc Tôn)

Việt Dịch: Hòa Thượng Thích Trí Tịnh

*

“…Ca Diếp Bồ Tát bạch Phật: “Lành thay! Lành thay! Con nay thật biết rõ chư Phật là thường trụ”. 

Phật nói: “Nầy Ca Diếp! Ví như Thánh Vương vốn ở trong cung, hoặc có lúc dạo chơi nơi vườn; dầu lúc ấy vua không có ở giữa đám cung phi, cũng chẳng được nói là vua đã chết. Cũng vậy, Như Lai dầu nhập vào trong niết bàn không hiện nơi cõi Diêm Phù, chẳng gọi là vô thường. Như Lai ra khỏi vô lượng phiền não vào nơi niết bàn an vui, dạo chơi vui vẻ nơi các vườn hoa chánh giác”. 

Ca Diếp Bồ Tát lại hỏi: “Như đức Phật đã dạy: Từ lâu Như Lai đã vượt khỏi biển phiền não. Duyên cớ gì lại cùng Gia Du Ðà La sanh La Hầu La? Do cớ đây mà biết rằng Như Lai chưa vượt khỏi biển cả phiền não. Cúi xin Như Lai nói về nhơn duyên đó”. 

Phật bảo Ca Diếp Bồ Tát: “Ông chẳng nên nói Như Lai từ lâu đã vượt khỏi biển cả phiền não, duyên cớ gì lại cùng Gia Du Ðà La sanh La Hầu La, vì cớ đây nên biết Như Lai chưa vượt khỏi biển cả phiền não.

*

– Nầy Ca Diếp! Ðại niết bàn đây hay kiến lập sự nghĩa to lớn. Nay các ông nên chí tâm lóng nghe, rồi rộng vì người mà giảng thuyết, chớ sanh lòng nghi ngờ. 

Nếu có vị đại Bồ Tát trụ đại Niết bàn, có thể đem núi Tu Di cao rộng để vào trong vỏ hột đình lịch. Các loài ở tại núi Tu Di không bị chật hẹp, vẫn y như thường, cũng không có quan niệm gì khác, chỉ có người đáng được độ mới thấy vị Bồ Tát ấy đem núi Tu Di để vào vỏ hột đình lịch, rồi đem để lại chỗ cũ. 

– Nầy Ca Diếp! Lại có vị đại Bồ Tát trụ đại niết bàn, có thể đem cả cõi đại thiên để vào vỏ hột đình lịch, chỉ có người đáng được độ là thấy việc làm nầy, ngoài ra tất cả chúng sanh đều không hay biết cũng không thấy chật hẹp, vẫn y như cũ. Cho đến đem cõi đại thiên để vào lỗ chưn lông cũng như vậy. 

Lại có vị đại Bồ Tát trụ đại niết bàn ngắt lấy nhiều thế giới ở mười phương để nơi đầu mũi kim, như ghim lá táo, rồi ném để nơi thế giới khác. Những chúng sanh trong các thế giới bị ném đó không hay không biết; chỉ có người đáng được độ là thấy việc làm nầy, và cũng thấy Bồ Tát đem thế giới đã ném để lại chỗ cũ.

*

Lại có vị đại Bồ Tát trụ đại niết bàn, bức lấy các thế giới ở mười phương để trên bàn tay mặt, rồi ném vụt qua khỏi vô lượng thế giới khác. Cũng có vị đại Bồ Tát trụ đại niết bàn đem vô lượng thế giới ở mười phương để vào trong thân mình, hoặc để vào trong một vi trần, vẫn không chật hẹp. Chúng sanh trong các cõi ấy không bị bức ngộp, cũng chẳng hay chẳng biết; chỉ có người đáng được độ mới thấy biết việc làm nầy, và cũng thấy Bồ Tát đem những thế giới để lại chỗ cũ. 

– Nầy Ca Diếp! Vị đại Bồ Tát trụ đại niết bàn thời có thể thị hiện vô lượng thần thông biến hoá, vì thế nên gọi là đại bát niết bàn. 

Tất cả chúng sanh không có thể suy lường đến được. Nay ông làm thế nào biết Như Lai gần nơi ái dục sanh La Hầu La?

*

– Nầy Ca Diếp! Như Lai từ lâu đã trụ nơi đại niết bàn, thị hiện vô lượng thần thông biến hoá; ở trong cõi đại thiên trăm ức mặt trời mặt trăng, trăm ức Diêm Phù Ðề nầy, thị hiện vô lượng thần thông biến hoá, như trong kinh Thủ Lăng Nghiêm đã có nói nhiều. Hoặc ở Diêm Phù Ðề thị hiện nhập niết bàn, mà chẳng rốt ráo nhập niết bàn. Hoặc ở Diêm Phù Ðề thị hiện vào thai mẹ; làm cho cha mẹ tưởng là con trai của mình sanh đẻ, mà thân của Như Lai đây trọn hẳn chẳng từ nơi ái dục hoà hiệp mà sanh. Như Lai đã lìa ái dục từ nơi vô lượng kiếp rồi. Thân của Như Lai đây chính là pháp thân, vì tùy thuận thế gian mà thị hiện vào thai mẹ.

*

– Nầy Ca Diếp! Nơi vườn Lâm Tỳ Ni, thị hiện từ nơi mẹ là Ma-Gia sanh ra, vừa sanh liền đi qua hướng đông bảy bước xướng lên rằng: — trong hàng trời, người, A Tu La, ta là bực tôn thượng hơn cả (Thiên Thượng Thiên Hạ Duy Ngã Độc Tôn.)

Cha mẹ và trời người thấy thế vừa sợ vừa mừng cho rằng hi hữu. Mà mọi người nói là đứa trẻ nhỏ. Nhưng chính thiệt thời thân của Như Lai đã lìa cách trên đây từ vô lượng kiếp. 

Thân của Như Lai tức là pháp thân, chẳng phải thân thịt máu mạch gân xương tủy hiệp thành. Vì thuận cách sanh của chúng sanh mà thị hiện làm đứa trẻ.

Ði qua hướng Nam bảy bước là thị hiện muốn làm phước điền vô thượng cho chúng sanh.

Ði qua hướng Tây bảy bước là thị hiện thân nầy là thân cuối cùng không còn sanh tử nữa.

Ði qua hướng Bắc bảy bước là thị hiện đã qua khỏi sự sanh tử của các cõi.

Ði qua hướng Ðông bảy bước là thị hiện làm đạo sư cho chúng sanh.

Ði qua bốn hướng cạnh bảy bước là thị hiện dứt diệt các thứ phiền não và bốn loài ma, mà thành đấng Như Lai Ứng Cúng Chánh Biến Tri.

Ði lên bảy bước là thị hiện không bị vật dơ làm ô nhiễm, như hư không.

Ði xuống bảy bước, là thị hiện rưới mưa pháp dập tắt lửa địa ngục, cho chúng sanh hưởng vui an ổn.

*

Nơi Diêm Phù Ðề, sau khi sanh bảy ngày lại thị hiện cạo tóc, mọi người đều cho rằng Như Lai là đứa trẻ mới cạo tóc lần đầu. Kỳ thiệt, tất cả trời, người, ma vương, Sa môn, Bà la môn, không một ai có thể thấy được đảnh tướng của Như Lai, huống là có người cầm dao đến cạo tóc được. Trong vô lượng kiếp lâu xa về trước, Như Lai đã cạo bỏ râu tóc rồi. Vì muốn tuỳ thuận theo pháp thế gian, nên Như Lai thị hiện cạo tóc. 

Cha mẹ đem ta đến miếu thờ trời, ra mắt Ðại Tự Thiên. Lúc Ðại Tự Thiên thấy Như Lai, liền chấp tay cung kính đứng qua một bên. Từ lâu xa vô lượng kiếp, Như Lai đã bỏ lìa cách vào miếu trời; nhưng vì tuỳ thuận thế gian mà thị hiện như vậy. 

Ở cõi Diêm Phù Ðề, Như Lai thị hiện xỏ lỗ tai, kỳ thiệt, tất cả chúng sanh không ai có thể xỏ lỗ tai Như Lai được, vì tùy thuận thế gian mà thị hiện như vậy. 

Lại lấy các châu báu làm bông tai sư tử để đeo vào; kỳ thiệt từ vô lượng kiếp, Như Lai đã bỏ lìa đồ trang điểm; nhưng vì muốn tuỳ thuận thế gian mà thị hiện việc như vậy.

*

Rồi vào học đường học tập chữ nghĩa, võ nghệ, nghề nghiệp v.v… kỳ thiệt từ vô lượng kiếp Như Lai đã hoàn toàn rành rẽ tất cả những môn ấy. Xem khắp cả ba cõi, không một ai có khả năng làm thầy của Như Lai được, vì muốn tùy thuận thế gian mà thị hiện vào học đường. Vì thế nên gọi là đấng Như Lai Ứng Cúng Chánh Biến Tri.

Ở cõi Diêm Phù Ðề, tùy thuận thế gian mà thị hiện làm Thái Tử; mọi người đều thấy Như Lai là Thái Tử con trai lớn vua Tịnh Phạn và Hoàng Hậu Ma Gia, hưởng sự vui sướng trong cảnh ngũ dục. Kỳ thiệt trong vô lượng kiếp, Như Lai đã bỏ lìa sự vui ngũ dục rồi. 

Nhà tướng số đoán rằng Thái Tử nếu chẳng xuất gia thời sẽ làm Chuyển Luân Thánh Vương cai trị Diêm Phù Ðề, mọi người đều tin lời đoán ấy. Kỳ thiệt, từ vô lượng kiếp, Như Lai đã bỏ vị Chuyển Luân Thánh Vương mà làm bực Pháp Vương. 

Thị hiện nhằm lìa cảnh vui ngũ dục, dạo thành gặp người già, bịnh, chết cùng vị Sa môn, rồi vượt thành xuất gia hành đạo. Mọi người đều cho rằng Thái Tử Sĩ Ðạt Ða mới xuất gia. Nhưng từ vô lượng kiếp Như Lai đã xuất gia hành đạo rồi.

*

Thị hiện thọ giới cụ túc, tinh tấn tu hành đạo, chứng quả Tu Ðà Hoàn, quả Tư Ðà Hàm, quả A Na Hàm, quả A La Hán. Mọi người thấy vậy đều nói quả A La Hán dễ được không khó. Nhưng từ vô lượng kiếp Như Lai đã thành tựu quả A La Hán rồi. 

Vì muốn độ thoát mọi loài chúng sanh, mà thị hiện trải cỏ làm tòa, ngồi nơi đạo tràng dưới cội Bồ Ðề hàng phục Ma quân. Ðại chúng đều cho rằng Như Lai mới thành đạo, hàng phục Ma quân. Nhưng từ vô lượng kiếp Như Lai đã hàng phục Ma quân rồi. Vì muốn hàng phục chúng sanh cang cường nên thị hiện như vậy. 

Như Lai lại thị hiện đại tiện, tiểu tiện, thở ra, hít vào. Mọi người đều cho rằng Như Lai có đại tiện, tiểu tiện và thở. Kỳ thiệt thân của Như Lai đây đều không có những việc ấy; vì tùy thuận thế gian mà thị hiện như vậy. 

Lại thị hiện thọ thực phẩm của người dưng cúng, nhưng thiệt ra thân của Như Lai đều không có sự đói khát. Lại thị hiện ngủ nghỉ đồng như chúng sanh; nhưng từ vô lượng kiếp, Như Lai đầy đủ trí huệ thâm diệu, xa lìa tất cả những sự thế gian như đi, đứng, nằm, ngồi, đau đầu, đau bụng, đau lưng, rửa tay, rửa mặt, súc miệng v.v…, mọi người đều cho rằng Như Lai có các oai nghi như vậy. Nhưng thân của Như Lai đều không có những sự ấy; tay chơn trong sạch như hoa sen, hơi miệng thơm sạch như mùi thơm ưu-bát-la.

*

Ðại chúng cho rằng Như Lai là nhơn loại, mà thiệt thời Như Lai không phải nhơn loại. 

Lại thị hiện nhận lấy y phấn tảo, giặt giũ may nhuộm; nhưng từ lâu Như Lai chẳng cần đến cái y ấy. 

– Nầy Ca Diếp! Dầu Như Lai luôn thị hiện nhập niết bàn tại Diêm Phù Ðề nầy. Kỳ thiệt Như Lai chẳng rốt ráo nhập niết bàn, mà chúng sanh cho rằng Như Lai thiệt diệt độ. Phải biết tánh Như Lai thiệt chẳng diệt hẳn, là pháp thường trụ, là pháp không biến đổi. 

– Nầy Ca Diếp! Ðại Niết bàn là pháp giới của Phật Như Lai. 

Như Lai thị hiện ra đời thành Phật, chúng sanh đều nói Như Lai mới thành Phật; nhưng thiệt ra Như Lai chỗ làm đã xong từ vô lượng kiếp rồi; vì tùy thuận thế gian mà thị hiện như vậy. 

– Nầy Ca Diếp! Ở Diêm Phù Ðề có lúc Như Lai thị hiện chẳng giữ giới cấm, phạm tứ trọng tội; nhưng từ vô lượng kiếp Như Lai giữ chặt cấm giới chẳng một mảy thiếu xót. 

Có lúc thị hiện làm gã nhứt-xiển-đề, nhưng thiệt ra không phải nhứt-xiển-đề. Làm gì có nhứt-xiển-đề mà thành bực vô thượng chánh giác! 

Có lúc thị hiện phá hoà hiệp tăng, có lúc thị hiện hộ trì chánh pháp, mọi người đều phải kinh quái. 

Có lúc thị hiện làm Ma vương Ba tuần, nhưng từ vô lượng kiếp, Như Lai đã lìa ma sự, trong sạch không nhiễm như hoa sen.

*

Có lúc thị hiện thân gái thành Phật, mọi người đều nói, rất lạ cho người nữ mà có thể thành Phật. Phải biết Như Lai trọn hẳn không thọ thân gái, vì muốn điều phục vô lượng chúng sanh nên hiện thân gái. Và cũng vì thương xót chúng sanh mà hiện nhiều thứ thân; cho đến hiện thân A Tu La, Súc Sanh, Ngạ Quỷ, Ðịa Ngục, để độ chúng sanh trong các loài ấy. 

Lại thị hiện làm Phạm Thiên Vương để cho người thờ Phạm Thiên vào trong chánh pháp; nhẫn đến thị hiện các thân trời khắp các miếu trời cũng vì mục đích ấy. Nhưng thiệt ra Như Lai không phải Phạm Thiên, không phải thân trời. 

Có lúc thị hiện vào nhà gái dâm, nhưng Như Lai thiệt không có niệm dục; lòng Như Lai trong sạch không nhiễm ô như hoa sen, vào đấy để tuyên thuyết diệu pháp cho hạng người say mê sắc dục. 

Lại thị hiện vào nhà thanh y, để giáo hóa hạng nô tỳ cho chúng nó được trụ nơi chánh pháp. 

Lại thị hiện làm bác sĩ để dạy học trò; thị hiện chơi bài bạc để độ hạng người bài bạc; thị hiện thân chim thứu để độ loài thứu; lại thị hiện làm trưởng giả để an lập mọi người trụ nơi chánh pháp; thị hiện làm vua, làm quan, để dìu dắt nhơn dân tu chánh pháp.

*

Lại thị hiện tật dịch tại nơi Diêm Phù đề, rồi trước thí thuốc cho bịnh nhơn, sau giảng dạy đạo pháp. Lại thị hiện cơ cẩn tai, trước bố thí cơm áo, sau tuyên truyền diệu pháp. Lại thị hiện đao binh tai, rồi thuyết diệu pháp

Lại thị hiện vì hạng chấp thường mà giảng pháp vô thường; vì hạng chấp lạc mà giảng pháp khổ; vì hạng chấp ngã mà giảng pháp vô ngã; vì hạng chấp tịnh mà giảng pháp bất tịnh. Vì người tham chấp ba cõi, mà thuyết pháp cho họ xa lìa ba cõi; vì độ chúng sanh mà tuyên thuyết diệu pháp vô thượng, trồng cây pháp dược vô thượng để thay cây phiền não, diễn nói chánh pháp để cứu bọn ngoại đạo tà kiến. Dầu thị hiện làm thầy chúng sanh, nhưng Như Lai trọn không có quan niệm là Thầy. 

Ðức Như Lai chánh giác an trụ đại bát niết bàn như vậy, nên gọi là thường trụ không biến đổi. 

Cũng như thị hiện ở Diêm Phù Ðề, ở Ðông Thắng Thần Châu; Tây Ngưu Hóa Châu, Bắc Cu Lô Châu; nhẫn đến ở khắp cõi đại thiên, Như Lai đều thị hiện như vậy. Như kinh Thủ Lăng Nghiêm đã nói rộng. Vì lẽ ấy nên gọi là đại bát niết bàn. 

Nếu có vị đại Bồ Tát an trụ đại bát niết bàn như vậy, thời có thể thị hiện vô lượng thần thông biến hóa như trên, mà trọn không có chút chướng ngại cùng e sợ…”

(Thiên Thượng Thiên Hạ Duy Ngã Độc Tôn nghĩa là gì)

Tuệ Tâm 2021.