Pháp GiớiBố Thí Ba La Mật là gì? Bố Thí Ba La Mật là phép bố thí với tâm nguyện rộng lớn tột cùng, không gì có thể hơn được. Đây là pháp bố thí với tâm thức “trên cầu Phật đạo, dưới hóa độ chúng sanh”, trọn chẳng mảy may khởi tâm cầu tiếng tăm hay phước báo nhân thiên. Như thế, Bố Thí Ba La Mật là bố thí với tâm thức không thấy có người thí, không thấy có người nhận và không thấy có vật được dùng để bố thí.
- Cách niệm Phật tại nhà.
- Cách tụng kinh tại nhà.
- A La Hán là gì.
- Thập thiện nghiệp là gì.
- Cách cắt duyên âm tại nhà.
- Sự thật về hạn Tam tai.
- 10 Điều quan trọng Phật tử tại gia cần biết.
Pháp bố thí này do lấy tâm từ bi làm nền tảng nên gọi là bố thí với tâm thức “Tam luân thể không”. Người thực hành bố thí theo pháp này, dù chỉ một hạt cơm thừa cho trùng kiến, công đức đạt được là vô lượng, vô biên, chẳng thể nghĩ bàn. Ðạo Phật lấy từ bi làm nền tảng tu hành, do đó, người tu đúng chánh pháp thì lòng từ bi luôn luôn được tăng trưởng. Dùng lòng từ rộng lớn vô biên mà độ sanh thì gọi là Bố Thí Ba Mật vậy.
Bố Thí Ba La Mật Là Gì
Trí Giả Đại Sư dạy: “Nếu trong có tín tâm, ngoài có ruộng phước, có tài vật, khi ba thứ hòa hợp thì tâm sinh pháp xả, phá được san tham, ấy là Bố Thí. Bố thí có hai thứ, một là thí Tài, hai là thí Pháp:
- Một là tài thí: Là thức ăn uống, y phục, nhà cửa, ruộng vườn, lục súc, tôi tớ tất cả vật giúp thân cần dùng và vợ con cho đến thân mạng thuộc người làm tài vật của người. Nên gọi là xả thân cũng thuộc tài thí, tùy có chỗ cần đều đem cho cả, đều gọi là thí tài.
- Hai là thí Pháp: Nếu từ chư Phật và các thiện tri thức nghe nói pháp lành thế gian và xuất thế gian. Nếu nghe từ kinh luận hoặc tự dùng quán hạnh mà biết, đem tâm thanh tịnh giảng nói nghe cho người đều gọi là thí pháp. Bồ-tát dùng tâm ngay thằng mà thực hành hai thứ thí này nên gọi là Bố Thí. Nếu Bồ-tát đối với Bố Thí tu đủ năm tâm, lúc ấy gọi là Bố Thí Ba-la-mật.
Thế nào là năm Tâm Bố Thí?
- Một là biết thật tướng của thí.
- Hai là khởi tâm Từ bi.
- Ba là phát nguyện.
- Bốn là hồi hướng.
- Năm là đầy đủ phương tiện.
1. Thế nào là thật tướng của biết thí? Nếu khi bố thí thì ba việc người thí, người nhận và tiền của đều không thật có. Nhập vào thật tướng mà chánh quán, dùng pháp vô sở xả tùy người cần dùng vật gì mà thí cho không tiếc. Ấy là biết thật tướng của thí.
2. Thế nào là khởi tâm Từ bi? Nếu Bồ-tát tuy biết thật tướng của thí không có gì mà khởi tâm đại Từ đại Bi muốn nhân thí này mà cho tất cả vui, cứu tất cả khổ, ấy là khởi tâm Từ bi.
3. Thế nào là phát nguyện? Là khi thí, nguyện nhờ sự bố thí này mà được Phật quả Vô thượng, chẳng cầu quả báo Ba thừa, phàm phu, ấy là phát nguyện.
*
4. Thế nào là hồi hướng? Là tùy khi bố thí mà xoay công đức bố thí này hướng về Tát-bà nhã, và bố thí cho tất cả chúng sinh, ấy là Hồi hướng.
5. Thế nào là đầy đủ phương tiện? Là nói hay bố thí một pháp mà xoay vần thông suốt tất cả Phật pháp, tu khắp các hạnh, ấy là đầy đủ phương tiện. Nếu Bồ-tát có đủ năm tâm này, tùy lúc mà bố thí, trong nhân nói quả, cũng gọi là sự rốt ráo, cũng gọi là Đáo bỉ ngạn, cũng gọi là Độ vô cực. Ấy là chỗ làm bố thí của Bồ-tát, gọi là thực hành đàn Ba-la-mật. Nếu đến quả Phật Vô thượng Bồ-đề mới là Đàn Ba-la-mật thành tựu đầy đủ.
Theo Phật Học Tinh Yếu: “Bố thí Ba la mật là pháp tu dành cho người phát tâm Bồ Tát. Nội dung hành trì có sâu có cạn, chung quy gồm ba loại chánh yếu: Tài thí, Pháp thí và Vô úy thí.”
Bố Thí Ba La Mật: 1. Tài thí
Tài thí tức là đem tiền bạc, của cải, vật thực của mình ra cho. Tài thí có hai loại:
Nội tài.
Là những vật chí thân quý báu nhất của mình như thân mạng, đời sống của mình. Thí nội tài ở đây tức là hy sinh thân mạng để cứu vớt kẻ khác ra khỏi nguy nan. Trong các chuyện tiền thân của đức Phật Thích Ca, chúng ta đã thấy nhiều gương thí nội tài. Như câu chuyện Ngài lái buôn kia, trong khi đi biển bị thuyền chìm đã tự hy sinh thân mạng bằng cách buông tay khỏi cột buồm mà mình đang bám vào, để nhường chỗ cho những hành khách xấu số khác khỏi chết đuối.
Thí nội tài là một cử chỉ hy sinh cao đẹp nhất mà chỉ những người giàu lòng từ bi, bác ái mới làm được. Nếu còn xem thân mạng mình là quý, là trọng hơn thân mạng kẻ khác thì chắc chắn không bao giờ thực hiện được loại bố thí này.
Ngoại tài.
Ngoại tài là những vật thường dùng của mình như thức ăn đồ mặc, tiền bạc, xe cộ, ruộng vườn, nhà cửa v.v…Ðem những vật ấy ra cho những người túng thiếu, nghèo khổ thì gọi là thí ngoại tài.
Bố Thí Ba La Mật: 2. Pháp thí.
Ðem lời hay, lẽ phải, những chân lý đúng đắn, những lời dạy quý báu của đức Phật để chỉ bày, khuyên bảo người khác; Hoặc y theo giới luật của Phật tu hành thành thật để làm khuôn mẫu cho người bắt chước, bỏ dữ theo lành, cải tà quy chánh đều gọi là pháp thí. Pháp thí có giá trị rất lớn lao hơn nhiều so với tài thí.
Bởi tài thí chỉ giúp người khác qua cơn túng thiếu về vật chất một thời gian. Còn pháp thí giúp người về phương diện tinh thần, bởi không phân biệt giàu sang hay nghèo hèn, ai cũng khổ. Lại pháp thí không chỉ giúp người an lành trong một giai đoạn, mà còn giúp người cho nhiều đời kiếp về sau. Tại sao thế? Bởi pháp thí gieo cho người hạt giống giải thoát và phước đức vô lậu. Cho nên nếu kiếp này chưa được giải thoát, những kiếp sau cũng không đến nỗi đọa lạc Tam Đồ. Vì những lẽ đó, nên người Phật tử chân chính nên thực hành pháp thí để lợi lạc chúng sanh.
Bố Thí Ba La Mật: 3. Vô úy thí.
Vô úy nghĩa là không sợ. Vô úy thí là làm cho người khác không sợ, hết sợ. Phép thí này mới nghe thì tưởng như là không quan trọng gì cả. Nhưng nếu suy nghĩ một cách chín chắn, ta sẽ thấy lòng Đại từ bi đến tột cùng của đức Phật khi thuyết về pháp thí này. Ta thử tĩnh tâm quán sát xem, có phải trong một đời người, cái sợ đã chiếm nữa cuộc đời rồi không?
Khi nhỏ chúng ta sợ la rầy, sợ đánh đập, sợ ma quỷ…khi tráng niên sợ thiếu ăn, thiếu mặc, sợ giặc, sợ thiếu công danh, sự nghiệp; Khi già sợ đau, sợ ốm, sợ cô đơn, sợ chết…Suốt cả cuộc đời chỉ toàn sợ và sợ. Ðó là chưa nói đến gặp thời buổi loạn lạc phải sợ sưu cao, thuế nặng; Sợ quan tham, sợ trộm cướp, lưu manh, sợ tù, sợ tội, sợ chém, sợ giết…Bao nhiêu thứ sợ chồng chất lên đầu người, mà nguy hại nhất là: Ta chẳng biết vì sao mình sợ?!
Muốn có một hình ảnh tượng trưng cho sự sợ hãi, thì hãy lấy hình ảnh của người dân quê Việt nam trong thời Pháp thuộc: Hai tay họ sẵn sàng chắp lạy, mắt không dám nhìn lên, lưng khom xuống; Hai đầu gối sẵn sàng để quỳ xuống mỗi khi nghe tiếng nạt của ông quan hay ông thực dân hống hách. Ðời sống đã khổ, lại càng khổ thêm vì sợ. Cho nên làm cho người hết sợ, chính là đã cứu cho họ bớt đi quá nửa khổ đau trong liếp sống.
*
Đức Phật từ bi, chẳng nỡ nhìn chúng sinh khổ vì sợ, nên đã thuyết pháp thí vô úy. Muốn thực hành pháp môn này, hành giả trước tiên phải luyện cho mình một đức tính đừng sợ gì cả. Mà kẻ tu hành chân chính, hiểu rõ giáo lý của Phật, thì còn sợ nỗi gì? Tiền của không tham lam cho nên không sợ mất; Danh lợi không màng, nên chẳng quản thương ghét thị phi; Sanh mạng đã sớm biết chỉ là giả tạm, nên bệnh tật, già chết nào có sợ gì?
Do có trí huệ, hiểu rõ được vạn pháp tùy duyên nên tâm an tĩnh. Tâm an tĩnh thì mọi sự đổi thay, gian nan nguy hiểm có gì mà đáng sợ? Người tu hạnh thí vô úy sẵn sàng để nhảy xuống nước vớt người sắp chết chìm. Sẵn sàng nhảy vào lửa để cứu người sắp chết cháy. Sẵn sàng xông vào đám cướp để cứu người lương thiện. Sẵn sàng đến gõ cửa công để minh oan cho người vô tội… Tóm lại, người tu hạn thí vô úy, hễ đi đến đâu thì đem đến đó sự bình an cho người và mọi vật.
Bố Thí Ba La Mật: Như Thế Nào Mới Ðúng Chánh Pháp
Chúng ta đã biết qua các lối Bố thí Ba la mật. Ðến đây, chúng ta cũng cần biết rõ thái độ của người tu hành bố thí phải như thế nào. Sự bố thí như đã nói trên, thật ra không khó và không hiếm. Rất nhiều người có thể làm được. Trong đời, chúng ta thường thấy có nhiều kẻ giàu có đem bạc ngàn bạc vạn ra bố thí. Có nhiều người bỏ cả tài sản ra lập nhà thương, cô nhi viện, trường học. Có nhiều người dám liều mạng xông vào lửa để cứu kẻ sắp chết thiêu, nhảy xuống nước cứu người sắp chết đuối; Có những kẻ anh hùng đem tài năng ra bảo vệ kẻ yếu hèn, hay dám đương đầu với bọn xâm lăng để giữ gìn đất nước.
Về phương diện thí pháp, có nhiều người đi đâu cũng đem đạo lý ra giảng nói. Đi đâu cũng tỏ ra ta đây hiểu đạo, chứng quả. Nếu nhìn bề ngoài, thì những hành động ấy đều là bố thí cả. Nhưng nếu xét về tâm lý và động lực thúc đẩy bên trong, thì có thể có hai trường hợp khác xa nhau.
1. Bố thí chấp tướng
Nghĩa là bố thí với một dụng tâm không trong sạch. Chúng ta đã biết bố thí do từ tâm mà ra. Bố thí là một pháp môn để tự độ và độ tha. Nhưng nếu bố thí với một dụng tâm khác như cầu danh, cầu tài lợi; Hoặc vì ganh đua, hoặc vì muốn làm nhục người chịu ơn; Hoặc vì bị ép buộc, hoặc cho với một tâm lý khinh rẻ, hối tiếc; Hoặc cho với một tâm lý lừa lọc, bất công, thiên vị… Nếu bố thí với một tâm lý, một thái độ như thế, thì tất là bố thí chấp tướng.
Chẳng hạn đem tiền của ra lập nhà thương, trường học để được nêu trên báo, để được nổi tiếng muôn nơi; Hoặc nhảy xuống sông cứu người chết đuối để được “người đẹp” tán thưởng; Hoặc giết giặc để mong được tấm huy chương; Hoặc giảng đạo lý để tỏ ra mình học rộng biết nhiều. Những hành vi bên ngoài đẹp đẽ ấy, bên trong thật không có giá trị gì. Bố thí với tâm lý, với động lực như thế, không phải là Bố thí Ba la mật. Phước đức của những hành động ấy thuộc về hữu lậu; Rất mỏng manh, như mây nổi giữa hư không, gặp gió thổi liền tiêu tan.
2. Bố thí không chấp tướng
Nghĩa là bố thí với một dụng ý trong sạch, đúng với ý nghĩa của nó. Trong khi bố thí, hành giả vì tâm từ bi bình đẳng, xem chúng sinh như quyến thuộc. Bởi thế nên không sinh tâm vị kỷ, không phân biệt bỉ thử, thân sơ. Hành giả vì biết tài sản cũng như thân mạng mình đều là giả tạm, vô thường; Do đó nên không tham lam, tiếc nuối. Hành giả vì biết cái ngã không có thật; Nên khi cho không thấy có kẻ cho và người nhận, không tự cao, tự đại. Bố thí với một tâm địa trong sạch như trên sẽ được phước vô lậu thanh tịnh, mới đúng là Bố thí Ba la mật.
Công Ðức Bố Thí Ba La Mật
Pháp bố thí là cái nhân lành của quả phúc ở thế gian và xuất thế gian. Trong lục độ vạn hạnh, pháp bố thí đứng đầu. Vì nó dễ thực hành hơn tất cả các pháp, mà công đức lại lợi lạc được cả đôi bên người nhận và kẻ cho:
1. Ðối với người nhận.
Người đời không ai là đầy đủ. Kẻ được phần này thì thiếu phần khác: Kẻ được vật chất thì mất tinh thần, kể đầy đủ tinh thần thì thiếu thốn vật chất. Kẻ đang thiếu thức ăn mà được ăn, kẻ đang thiếu mặc mà được mặc; Kẻ đang đau xót mà được vỗ về, an ủi, kẻ đang lo sợ mà được đùm bọc che chở… Thì thật là may mắn sung sướng vô cùng. Trong một xã hội mà có nhiều người giàu lòng từ bi bác ái, luôn luôn tìm cách giúp người; Thì xã hội ấy chắc chắn sẽ được an vui thịnh vượng.
2. Ðối với người cho.
Sự bố thí đã đành là lợi lạc cho người nhận, nhưng đối với người cho cũng không kém phần quý báu. Ngoài sự an lạc khi thấy mình làm việc phải, quần sinh sung sướng, an vui; Hành giả còn nhờ bố thí mà tiến mau, tiến xa trên đường đạo.
Mỗi khi đem của cải ra cho, là một dịp để ta chiến thắng lòng tham lam, bỏn sẻn; Mỗi khi hy sinh tánh mạng để cứu giúp người, là dịp để ta thử thách lòng tham sống, sợ chết; Và trau dồi đức tánh lợi tha, bình tĩnh. Mỗi khi cho mà không kể kẻ thân người thù, là dịp để ta chiến đấu với ngã chấp ngã ái, ngã mạn. Nếu hành giả thí pháp, thì đó là những cơ hội để mình tự nhắc nhở, ghi nhớ những lời đức Phật dạy.
Bố Thí Ba La Mật: Lời kết
Chúng ta đã thấy rõ giá trị của pháp Bố thí Ba la mật. Công đức của nó không những chỉ riêng cho người nhận, mà lẫn cả người cho nữa. Nó vừa độ người mà vừa độ mình. Nó có công năng đưa mình và người từ bờ mê lầm đến bờ giác ngộ, từ địa vị phàm phu đến quả vị Bồ Tát. Vậy xin khuyên các Phật tử đều phát tâm Bồ đề, tu hạnh Bố thí Ba la mật. Để trên cầu thành quả Phật, dưới hóa độ chúng sinh, đền ơn Tam Bảo.
(Bố Thí Ba La Mật là gì – Theo Phật Học Phổ Thông)
Tuệ Tâm 2021.
